ساز سنتور یکی از سازهای اصیل و محبوب موسیقی ایرانی است که به دلیل صدای دلنشین و طنین زیبایش، جایگاه ویژه‌ای در موسیقی سنتی ایران و حتی دیگر کشورهای منطقه دارد. سنتور از خانواده‌ی سازهای زهی-ضربه‌ای است و با دو مضراب چوبی نواخته می‌شود. در ادامه به توضیحات بیشتری درباره این ساز می‌پردازیم:
طول: طول سنتور معمولاً بین ۹۰ تا ۱۰۰ سانتیمتر است. این اندازه شامل طول کل جعبه‌ی صوتی ذوزنقه‌ای شکل ساز می‌شود. عرض: عرض سنتور در قسمت پایینی (پهن‌ترین بخش) حدود ۳۵ تا ۴۰ سانتیمتر و در قسمت بالایی (باریک‌ترین بخش) حدود ۲۰ تا ۲۵ سانتیمتر است. ارتفاع: ارتفاع جعبه‌ی صوتی سنتور معمولاً بین ۵ تا ۷ سانتیمتر است. وزن: وزن سنتور معمولاً بین ۵ تا ۷ کیلوگرم است که بستگی به جنس چوب و اندازه‌ی ساز دارد.
سنتور معمولاً دارای وسعت صوتی حدود سه اکتاو است. این وسعت صوتی به نوازنده امکان اجرای ملودی‌های متنوع و پیچیده را می‌دهد. محدوده‌ی صوتی سنتور از نت دو (C) در اکتاو پایین شروع می‌شود و تا نت لا (A) یا سی (B) در اکتاو بالا ادامه دارد. البته این محدوده ممکن است بسته به نوع سنتور و کوک آن کمی متفاوت باشد.
جعبه‌ی صوتی: سنتور دارای جعبه‌ی صوتی ذوزنقه‌ای شکل است که معمولاً از چوب گردو، توت یا افرا ساخته می‌شود. این جعبه‌ی صوتی از دو صفحه‌ی بالایی و پایینی تشکیل شده است که صفحه‌ی بالایی معمولاً از چوب توت و صفحه‌ی پایینی از چوب گردو ساخته می‌شود.
پل‌ها: داخل جعبه‌ی صوتی، پل‌هایی وجود دارند که نقش مهمی در انتقال ارتعاشات سیم‌ها به جعبه‌ی صوتی و ایجاد طنین صدا دارند.
سیم‌ها: سنتور معمولاً ۷۲ سیم دارد که به گروه‌های ۴ تایی تقسیم می‌شوند. هر گروه ۴ سیم، یک نت خاص را تولید می‌کند. سیم‌ها از جنس فولاد یا برنج هستند.
خرک‌ها: سیم‌ها روی خرک‌هایی از جنس چوب یا استخوان قرار می‌گیرند. خرک‌ها نقش مهمی در کوک کردن ساز و ایجاد صدای مناسب دارند.
گوشی‌ها: سنتور دارای گوشی‌هایی است که برای کوک کردن سیم‌ها استفاده می‌شوند. این گوشی‌ها معمولاً از جنس فلز هستند.
سنتور با دو مضراب چوبی نواخته می‌شود. این مضراب‌ها معمولاً از جنس چوب گردو یا رز هستند و سر آن‌ها با پنبه یا نمد پوشیده شده است تا صدای نرم‌تری ایجاد کند.
نوازنده سنتور در حالت نشسته، ساز را روی میز یا پایه‌ای قرار می‌دهد و با دو دست به طور همزمان سیم‌ها را به صدا درمی‌آورد.
صدای سنتور به دلیل ارتعاش سیم‌ها و طنین جعبه‌ی صوتی، بسیار دلنشین و شفاف است. این ساز قابلیت اجرای ملودی‌های سریع و پیچیده را دارد و به همین دلیل در موسیقی ایرانی بسیار پرکاربرد است.
وسعت صوتی سنتور معمولاً حدود سه اکتاو است که به نوازنده امکان اجرای قطعات متنوع را می‌دهد.
سنتور سل کوک: رایج‌ترین نوع سنتور است که برای اجرای موسیقی سنتی ایرانی استفاده می‌شود.
سنتور لا کوک: این نوع سنتور برای همراهی با سازهای دیگر یا اجرای قطعات خاص استفاده می‌شود.
سنتور باس: این نوع سنتور بزرگ‌تر است و صدای بم‌تری تولید می‌کند.
سنتور در موسیقی سنتی ایرانی، به‌ویژه در اجرای ردیف‌های موسیقی ایرانی، نقش مهمی دارد.
این ساز به عنوان ساز تکنوازی یا همراهی‌کننده با دیگر سازها مانند تار، سه‌تار، نی و تمبک استفاده می‌شود.
سنتور در موسیقی‌های محلی و فولکلور نیز کاربرد دارد.
استاد حبیب سماعی: از پیشگامان نوازندگی سنتور و احیای این ساز در دوران معاصر.
استاد فرامرز پایور: از بزرگان موسیقی ایرانی که نقش مهمی در توسعه تکنیک‌های نوازندگی سنتور داشت.
استاد پرویز مشکاتیان: از نوازندگان و آهنگسازان برجسته‌ی سنتور که آثار ماندگاری در موسیقی ایرانی خلق کرد.
استاد اردوان کامکار: از نوازندگان معاصر سنتور که در ترویج این ساز نقش مهمی داشته است.
سنتور به دلیل صدای شفاف و طنین زیبایش، برای بیان احساسات شاد و غمگین به طور یکسان مناسب است.
این ساز قابلیت اجرای ریتم‌های سریع و ملودی‌های پیچیده را دارد و به همین دلیل در موسیقی ایرانی بسیار پرکاربرد است.
ابعاد: طول سنتور معمولاً بین ۹۰ تا ۱۰۰ سانتیمتر، عرض آن حدود ۳۵ تا ۴۰ سانتیمتر و ارتفاع آن حدود ۵ تا ۷ سانتیمتر است.
وزن: وزن سنتور معمولاً بین ۵ تا ۷ کیلوگرم است.
تعداد سیم‌ها: سنتور معمولاً ۷۲ سیم دارد که به گروه‌های ۴ تایی تقسیم می‌شوند.
وسعت صوتی: وسعت صوتی سنتور حدود سه اکتاو است.
سنتور به عنوان یکی از سازهای اصیل ایرانی، نه تنها در موسیقی سنتی، بلکه در فرهنگ و هنر ایران نیز جایگاه ویژه‌ای دارد. این ساز با صدای منحصر به فردش، شنونده را به دنیای زیبای موسیقی ایرانی می‌برد.
