آموزش ساز دف

۱. ساختار دف:

بدنه‌ی دف:

• جنس: بدنه‌ی دف معمولاً از چوب گردو، توت یا بید ساخته می‌شود. این چوب‌ها به دلیل انعطاف‌پذیری و استحکام مناسب، برای ساخت بدنه‌ی دف انتخاب می‌شوند.

• شکل: بدنه‌ی دف به شکل دایره‌ای است و قطر آن معمولاً بین ۵۰ تا ۶۰ سانتیمتر است.

پوست دف:

• جنس: روی بدنه‌ی دف با پوست حیوانات (معمولاً پوست بز یا بره) پوشیده می‌شود. پوست نقش مهمی در تولید صدای دف دارد.

• ضخامت: ضخامت پوست باید به گونه‌ای باشد که هم مقاومت کافی داشته باشد و هم بتواند ارتعاشات را به خوبی منتقل کند.

حلقه‌ها و زنجیرها:

• حلقه‌ها: در داخل بدنه‌ی دف، حلقه‌های فلزی کوچکی قرار دارند که با تکان دادن ساز، صداهای زنگ‌وار و ریتمیک تولید می‌کنند.

• زنجیرها: برخی از دف‌ها دارای زنجیرهای فلزی هستند که به بدنه‌ی دف متصل می‌شوند و با تکان دادن ساز، صداهای اضافی ایجاد می‌کنند.

۲. نحوه نواختن دف:

• دف با ضربه‌های دست نواخته می‌شود. نوازنده با یک دست دف را نگه می‌دارد و با دست دیگر به پوست دف ضربه می‌زند.

• نوازنده می‌تواند با تغییر شدت و محل ضربه‌ها، صداهای مختلفی ایجاد کند. همچنین با تکان دادن دف، صدای حلقه‌ها و زنجیرها به ریتم اضافه می‌شود.

۳. صدای دف:

• صدای دف بسیار ریتمیک و روح‌نواز است. این ساز قابلیت ایجاد ریتم‌های متنوع و پیچیده را دارد و به همین دلیل در موسیقی‌های گروهی و مراسم عرفانی بسیار پرکاربرد است.

• دف علاوه بر تولید صدای اصلی (با ضربه‌های دست)، صدای زنگ‌وار حلقه‌ها و زنجیرها را نیز ایجاد می‌کند که به غنای صوتی ساز می‌افزاید.

۴. انواع دف:

• دف معمولی: رایج‌ترین نوع دف است که در موسیقی سنتی و عرفانی استفاده می‌شود.

• دف زنجیری: این نوع دف دارای زنجیرهای فلزی است که صداهای اضافی ایجاد می‌کنند.

• دف بدون حلقه: این نوع دف فاقد حلقه‌های فلزی است و تنها با ضربه‌های دست نواخته می‌شود.

۵. کاربرد دف:

• دف در موسیقی سنتی ایرانی، به‌ویژه در اجرای ردیف‌های موسیقی ایرانی، نقش مهمی دارد.

• این ساز به عنوان ساز همراهی‌کننده با دیگر سازها مانند تار، سه‌تار، نی و تمبک استفاده می‌شود.

• دف در مراسم عرفانی، شعرخوانی و موسیقی‌های محلی ایران، به‌ویژه در مناطق کردستان و خراسان، بسیار پرکاربرد است.

۶. نوازندگان مشهور دف:

• استاد بیژن کامکار: از پیشگامان نوازندگی دف و احیای این ساز در دوران معاصر.

• استاد مسعود حبیبی: از نوازندگان برجسته‌ی دف که نقش مهمی در توسعه تکنیک‌های نوازندگی این ساز داشت.

• استاد حمید متبسم: از نوازندگان معاصر دف که در ترویج این ساز نقش مهمی داشته است.

۷. ویژگی‌های هنری دف:

• دف به دلیل صدای ریتمیک و روح‌نوازش، برای بیان احساسات عمیق و عرفانی بسیار مناسب است.

• این ساز قابلیت ایجاد ریتم‌های متنوع و پیچیده را دارد و به همین دلیل در موسیقی‌های گروهی و مراسم عرفانی بسیار پرکاربرد است.

۸. مشخصات فنی دف:

• قطر: قطر دف معمولاً بین ۵۰ تا ۶۰ سانتیمتر است.

• وزن: وزن دف معمولاً بین ۱ تا ۲ کیلوگرم است.

• وسعت صوتی: دف یک ساز کوبه‌ای است و وسعت صوتی آن به شدت و محل ضربه‌ها بستگی دارد.

ساز دف به عنوان یکی از سازهای اصیل ایرانی، نه تنها در موسیقی سنتی، بلکه در فرهنگ و هنر ایران نیز جایگاه ویژه‌ای دارد. این ساز با صدای منحصر به فردش، شنونده را به دنیای زیبای موسیقی ایرانی می‌برد